कृष्ण प्रजापति
० ख्वपय् थौंनंनिसें विश्वप्रसिद्ध विस्काः जात्रा सुरु : टौमढी भैलखः साल ।
० येँ महानगरपालिकां क्वःछित निजी स्कूलया फी, छु तहया गुलि ?
० जनबहाःद्यः जात्रा जुइगु लागाया रुट निरीक्षण ।
० पुलांम्ह सांसदलिसें उद्योगपति दिवाकर गोल्छा मन्त । व
० कोटेश्वरय् नेपाल यातायातं स्कुटरयाट ठक्कर, चालक घाःपाः ।
ख्वपय् थौंनंनिसें बिस्काः जात्रा सुरु जूगु दु । च्याचा गुन्हु तक न्ह्याइगु बिस्काः जात्राया न्हापांगु दिं थौं भैलः द्यःथाय् च्वंम्ह भैलः द्यःयात खतय् बिज्याकाः बिस्काः जात्रा सुरु जूगु खः । थुगु धार्मिक विधानयात द्यः कुहाँ बिज्याइगु धायेगु चलन दु । स्वतँ जाःगु भैलः द्यःया द्यःछेँय् तयातःम्ह भैलःद्यःयात विधिवत रुपं पूजा यानाः भैरव नायःपाखें भैलः खतय् बिज्याकूगु खः । उगु दृष्य स्वयेत म्वः म्वः मनुत टौमढीइ मुंगु खः ।
थ्वयां न्ह्यः सुथय्निसें हे भैलः द्यःथाय् थीथी कथं पूजा पाठ व दुगु खा आदि बाहां स्यायेगु ज्या नं जूगु खः । थीथी गुथियारत व सार्वसाधारणं अथे पूजा छाया बाहां स्यायेमाःगु कारणं भैलःद्यःथाय् हुलकुल जूगु खः । भैलःद्यःया थ्व जात्रां हे बिस्काः जात्रा सुरु जूगु खः । थौं थःने व क्वने साले धुंकाः उगु टौमढीइ दयेकूगु भैलखः गःहितिइ थाते लाकेगु चलन दु । गः हितिइ भैलःखः थाते लाकेवं थौंया फुक्कं कथंया द्यः कुहां बिज्याइगु ज्याझ्वः क्वचाइ ।
बिस्काः जात्रा व्यवस्थिति यायेत थौं ख्वप नगरपालिकां थीथी संघ संस्था क्लव टीमतय् मंकाः सहभागीतय् नागरिक सचेतना ¥याली यात । दतात्रयं न्ह्याःगु उगु ¥याली भैलः खः सालीगु थाय् टौमढीइ थ्यंक सभाय् हिउगु खः । उगु सभाय् मेयर सुनिल प्रजापतिं विश्वया मनूतय् तकं तसकं आकर्षणया केन्द्र जुयाच्वंगु थुगु जात्रा व्यवस्थिति रुपं न्ह्याकेत इनाप यानादिल । ख्वप जिल्लाया प्रमुख जिल्ला अधिकारी नारायणप्रसाद भट्टं यदि सुनानं अप्रिय ज्या यानाः जात्रा स्यंकेत स्वत धाःसा कडा कारवाही यायेगु जुइ धकाः चेतावनी बियादिल । थुगुसी जिल्ला प्रशासन कार्यालयं सुरक्षा बीगु ल्याखं थाय् थासय् सीसी क्यामेरा तयेगु नापं प्रहरी परिचाल यानातःगु दु । थ्व ध्व च्वयाच्वनागु इलय् तकं जात्रा न्ह्यानाच्वंगु दनि ।
०००
वइगु शैक्षिकसत्रनिसें लागू जुइगु कथं येँ महानगरपालिकां थःगु मातहतय् दूगु संस्थागत व निजी स्कूलया फी (शुल्क) निर्धारण याःगु दु ।
महानगरया शिक्षा विभागं निजी स्कूलयात क, ख, ग व घ बर्गय् वर्गीकरण यानाः वर्ग कथंया अधिकतम शुल्क कायेदइगु व्यवस्था याःगु खः ।
स्कूल संचालनया अवस्था व व्यवस्थायात आधार दयेकाः क्वःछ्यूगु सूचकया आधारय् स्कूल वर्गीकरण व शुल्क क्वःछ्यूगु महानगरया शिक्षा अधिकारी निर्मला केसीं जानकारी ब्यूगु दु ।
समितिं शैक्षिकसत्र २०७६ या आधारभूत तह कक्षा १ निसें ५ तक ‘घ’ वर्गय् लाःगु स्कूलया अधिकतम शुल्क १,६३० तका कायम याःगु दु ।
अथेहे, ‘ग’ वर्गया स्कूलया २,०२४ तका, ‘ख’ वर्गया स्कूलया २,४१८ तका व ‘क’ वर्गया स्कूलया २,७१२ तका निर्धारण याःगु दु ।
आधारभूत तहया हे कक्षा ६ निसें ८ तक ‘घ’ वर्गया स्कूलया अधिकतम शुल्क १,९०१ तका, ‘ग’ वर्गया स्कूलया २,३५१ तका, ‘ख’ वर्गया स्कूलया २,८०१ तका व ‘क’ वर्गया स्कूलया ३,२५१ तका कायम याःगु दु ।
माध्यमिक तहपाखें कक्षा ९ व १० य् ‘घ’ वर्गय् लाःगु स्कूलं १५३७ तका अधिकतम शुल्क कायेखनी । थ्वसिबें न्ह्यः वर्गया नितिं अधिकतम शुल्क ८३८ तका खः । अथेहे, ‘ग’ वर्गया नितिं ३,०४९ तका, ‘ख’ वर्गया नितिं ३,७६२ तका व ‘क’ वर्गया नितिं ४,३७३ तका अधिकतम शुल्क क्वःछ्यूगु विभागया प्रमुख केसीं जानकारी ब्यूगु दु ।
येँ महानगरपालिकाय् ९१ गू सामुदायिक व ६४५ गू संस्थागत यानाः ७३६ गू स्कूल दु । उगु स्कूलय् २ लख ३ हजार ९७१ म्ह विद्यार्थी अध्ययनरत दु । वमध्ये १ लख ५८ हजार ९७१ संस्थागत स्कूलय् व ल्यंदूगु सामुदायिक स्कूलय् अध्ययन यानाच्वंगु दु ।
स्कूलया वर्गीकरण नितिं ५४ गू बुँदा व मेमेगु उपबुँदाय् सूचक क्वःछ्यूगु दु । वमध्ये स्कूलया थःगु हे जग्गा, भवन, हाताय् घेराबार, कासा मैदानथें जाःगु भौतिक पूर्वाधार, पुस्तकालय, शौचालय, कासाया हलंज्वलंथें जाःगु सुविधा, विद्यार्थी ल्याः, शिक्षक, छात्रवृत्ति, स्कूल व्यवस्थापन समितिया बैठक, शैक्षिक उपलब्धी, मिसा शिक्षक अनुपात, छात्राबास, बालमैत्री कक्षा, शिक्षक बैठक, कर्मचारी ल्याः लिसेंया दु ।
उगु सूचकया आधारय् ‘स्कूल वर्गीकरण व शुल्क अनुगमन समितिं’ स्कूल वर्गीकरण याइ ।
महानगर शिक्षा नियमावली कथं समितिइ शिक्षा अधिकारीया संयोजकत्वय् विषयगत प्रतिनिधित्व दइगु व्यवस्था दु ।
थुगु समितिया फागुन २६ गते च्वंगु बैठकं चालू शैक्षिकसत्रया शुल्क निर्धारण याःगु खः । कक्षागत शुल्कया दर क्वःछीगु नितिं शिक्षा नियमावलीया दफा ५९ या अनुसूची २२ ‘क’य् व्यवस्था याःगु दु ।
अथेहे, येँ महानगरपालिकां स्कूल पिने दूपिं विद्यार्थीतय्त स्कूलय् हयेगु नितिं वइगु बैशाख २ गतेनिसें १४ गतेतक भर्ना अभियान न्ह्याकेगु धाःगु दु
०००
थ्वहे वइगु चौलाथ्व अस्तमि (चैत्र ३० गते) निसें चौलाथ्व त्रयोदसि (बैशाख ४ गते) तक जुइगु येँया तःजिगु जात्रा जनबहाःद्यःया रथजात्रा जुइगु रुटया निरीक्षण याःगु दु ।
सेतो मच्छिन्द्रनाथ रथयात्रा व्यवस्थापन समिति ११३९ या कजि निलकाजी शाक्यया नेतृत्वय् थौं बुधवाः सुथय् जनबहाःद्यः जात्रा न्ह्याइगु जमं तीनधारा पाठशाला, भोताहिति, असं, जनबहाः, वंघः, मखं, हनुमानध्वाखा, मरु, चिकंमू, जैसीदेगःनिसें जात्रा क्वचाइगु लगं तक थथे रुट निरीक्षण याःगु खः ।
जात्राया इलय् थथे जात्रा जुइगु लँपुइ छुं नं कथंया समस्या मवयेमा धकाः गुथि संस्थान, येँ महानगरपालिका, सुरक्षा निकायलिसें समितिया दुजःपिन्सं रुट निरीक्षण ज्याझ्वलय् ब्वति काःगु खः ।
जनबहाःद्यः रथजात्रा तःजिक न्यायेकेगु नितिं व्यवस्थापन समितिं थीथी कथंया तयारी ज्याझ्वः न्ह्याकाच्वंगु दु ।
०००
नेपाःया नांजाःम्ह व्यापारिक घराना गोल्छा अर्गनाइजेशनया मालिक लिसें पुलांम्ह सांसद व उद्योगपति दिवाकर गोल्छा मंगलवाः मन्त । वय्कः मंगलवाः बहनी भारतया चेन्नइस मदूगु खः ।
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघया पुलांम्ह न्वकू तकं जुयादीधुंकूम्ह गोल्छायात निवाः न्ह्यः जक जलास्यँ प्रत्यारोपण याःगु खः ।
६७ दँया गोल्छा न्हापांगु संविधानसभाय् नेपाली कांग्रेसपाखें समानुपाति सांसद जुयादीगु खः । गोल्छा अर्गनाइजेशनया औद्योगिकरणय् अबु हुलासचन्द गोल्छायात वय्लकं हे प्रेरित याःगु खः । वय्कःया न्ह्यलुवाय् थ्यंमथ्यं निगू दर्जन उद्योग पलिस्था जूगु दु ।
हुलास वायर, हुलास खाद्यान्न, श्रीराम सुगर मिल, हुलास जस्तापाता थेंजाःगु आपालं उद्योग गोल्छा अर्गनाइजेशनं न्ह्याकाच्वंगु दु ।
मदुम्ह गोल्छाया पार्थिव शरीर बिहिवाःतकया दुने येँय् हइगु छेँजः स्रोतं जानकारी ब्यूगु दु ।
मदुम्ह दिवाकर गोल्छाया निम्ह काय् दु ।
०००
च्याक्वःगु राष्ट्रिय खेलकुद अन्तर्गत थीथी न्यागू कासाया धेंधेंबल्ला थौं बुधवाःनिसें न्ह्यात । च्याक्वःगु राष्ट्रिय खेलकुदया औपचारिक उलेज्या बैशाख ५ गते जुइगु जूसां नं न्यागू कासा धाःसा पूर्व निर्धारित धलः कथं थौं बुधवाःनिसें हे न्ह्याकूगु खः ।
वृहत राष्ट्रिय खेलकुदया न्हापांगु, निक्वःगु व स्वक्वःगु संस्करणबाहेक निदँया अन्तरालय् न्हापांगुखुसि राष्ट्रिय खेलकुद जुइत्यंगु खः ।
कासाया उलेज्या व समापन निगुलिं प्रदेश ५ या नेपालगञ्ज रंगशालाय् जुइगु ज्याझ्वः तयातःगु दु ।
समग्रय् २८२५ म्ह मिजं व २३८६ म्ह मिसा यानाः मुक्कं ५२११ म्ह कासामि च्याक्वःगु राष्ट्रिय खेलकुदय् सहभागी जुइगु जूगु दु ।
३७२ गू स्वर्ण, उलि हे रजत व ५६३ काँस्यया नितिं भिडन्त जुइगु ग्वसाः खलकं जानकारी ब्यूगु दु ।
थौं बुधवाःनिसें न्ह्याःगु न्यागू कासामध्ये प्यंगू कासाया धेंधेंबल्ला प्रदेश ५ य् जुइत्यंगु दु । बुटवलया देवीनरगय् लनटेनिस, दाङया घोराही कभर्ड हलय् टेबुलटेनिस, कपिलवस्तुया जितपुरय् च्वंगु सिद्धार्थ क्याम्पसय् कुस्ती, नेपालगञ्जया मंगलप्रसाद उमाविइ मिजंपिनिगु हक्की व यलया साटदोबाटोय् स्क्वास कासा जुइ । मिसा हक्की धाःसा नेपालगञ्जया खजुराय् च्वंगु शुक्र माविइ चैत्र ३० गतेनिसें न्ह्याइ ।
उलेज्या न्ह्यः थुगु न्यागू कासालिसें थीथी १४ गू कासाया राष्ट्रिय कासा क्वचायेधुंकी ।
थौं बुधवाः जुइगु कासा बाहेक बक्सिङ, कबड्डी, जुडो, बास्केटबल, बुद्धिचाल, फुल कन्ट्याक्ट कराँते, साइक्लिङ्ग, फेन्सिङ व गल्फ बैशाख ५ गते न्ह्यः हे क्वचाइ ।
च्याक्वःगु राष्ट्रिय कासाय् थीथी ३५ गू कासा दुथ्याइ । वृहत राष्ट्रिय खेलकुदया हे इतिहासय् प्याराग्लाइडिङ कासा न्हापांगुखुसि दुथ्याकूगु दुसा एनआरएनए टिम नं न्हापांगुखुसि सहभागी जुइत्यंगु दु ।
बुटवलय् जुइगु लनटेनिसय् प्रदेश ३, ४ व ५ आर्मी, एपीएफ व एनआरएनएपाखें कासामिं धेंधेंबल्ला याइ । मिजं व मिसा सिङ्गल्स, डबल्स व टिम व मिक्स डबल्स यानाः ७ गू स्पर्धाय् भिडन्त जुइ ।
उगु कासाय् २८ म्ह मिजं व १५ म्ह मिसा कासामिया सहभागिता दइ । उकी एनआरएनएपाखें स्वम्ह मिजं कासामि संरक्षक भुषण बज्राचार्य व अमृत पौडेल (निम्हं अस्ट्रेलिया) व दावा शेर्पा (थाइल्याण्ड) पाखें धेंधेंबल्ला याइ ।
स्क्वासय् प्रदेश १, २, ३, ४ व ५ नेपाल प्रहरी व एपीएफ क्लबपाखें २४ म्ह मिजं व ५ म्ह मिसा यानाः २९ म्ह कासामिया सहभागिता दइ । मिजं व मिसा सिङ्गल्स व मिजं टिम इभेन्ट यानाः स्वंगू स्पर्धाय् धेंधेंबल्ला जुइ । कासा बैशाख २ गते क्वचाइ ।
हक्कीया मिजं विधाय् ७ गू हे प्रदेश, डिफेन्टिङ्ग च्याम्पियन नेपाल आर्मी व प्रहरीलिसें ९ गू टिमं ब्वति काइ । सहभागी टिमयात निगू समूहलय् ब्वथलाः लिग म नकआउट आधारय् कासा म्हितकी । फाइनल बैशाख ४ गते जुइ ।
मिसा हक्की धाःसा चैत्र ३० निसें नेपालगञ्जया खजुराय् च्वंगु शुक्र मा.वि.इ जुइ । सहभागी ६ गू टिमं निगू समूहलय् च्वनाः लिग कम नकआउट आधारय् धेंधेंबल्ला याइ । सहभागी टिमतय्के प्रदेश १, २, ३, ४, व ७ लिसें आर्मी दु । न्हय्क्वःगु राष्ट्रिय कासाय् प्रदेश ७ च्याम्पियन जूगु खः । फाइनल बैशाख ५ गते जुइ ।
कुस्तीइ मिजं व मिसापाखे समान १०–१० यानाः २० स्पर्धाय् कासा जुइ । न्हय्गुलिं प्रदेश व निगू विभागीय आर्मी व प्रहरी यानाः ९ गू टिमं ब्वति काइ ।
टेबुलटेनिसय् ७ गू हे प्रदेश, स्वंगू विभागीय आर्मी–प्रहरी व एपीएफपाखें १२० म्ह कासामिं धेंधेंबल्ला याइ । मिजं व मिसा सिङ्गल्स, डबल्स व टिम लिसें मिक्स डबल्स यानाः ७ गू स्पर्धा दुथ्याइ ।
०००
येँया कोटेश्वरय लिक्क तिनकुनेय् बसं स्कुटरयात ठक्कर नकाः छम्ह मनू घाःपाः जूगु दु ।
मंगलवाः न्हिनय् कोटेश्वरं बानेश्वरपाखे वनाच्वंगु बा५ख १२७९ ल्याःया नेपाल यातायातं बा ६१ प ६२७२ ल्याःया स्कुटरयात ठक्कर नकाः स्कुटर चालक ओखलढुंगाया ३६ दँया विष्णु विश्वकर्मा घाःपाः जूगु खः ।
ओखलढुंगा छेँ जुयाः आः यलया कुसुन्तीइ च्वनाः वयाच्वंम्ह विश्वकर्माया कान्तिपुर अस्पतालय् वासः जुयाच्वंगु महानगरीय प्रहरी प्रभाग कोटेश्वरं जानकारी ब्यूगु दु ।
स्कुटरयात ठक्कर ब्यूगु बस व बसया चालक सुरेश माझीयात प्रहरीं नियन्त्रणय् कयाः थप अनुसन्धान न्ह्याकाच्वंगु दु ।
०००
न्हिथं सनिलया इलय् थिमिया निगू पुखू क्षेत्रय् स्थानीय बासिन्दाया चहःपहलं व रौनकतां जायाच्वंगु दु । न्हिथं सनिलया ६ ता इलय् अनया बासिन्दापिं छेँसं पिहाँ वयाः बुलुहुँ निगू पुखूपाखे वनेगु यानाच्वंगु दु ।
मध्यपुर थिमि नगरपालिका–४ य् च्वंगु निगू पुखू छुं ई दुने हे झिलिमिलि मतं जहाँ थिइ । अले नेवाः बाजाया रुपं अतिकं लोकंह्वाःगु धिमेबाजाया सः न्यनेदइ । तःधंगु पर्दाय् धिमेया सलय् छम्ह मिजं व छम्ह मिसाया प्याखं ल्हूगु किचः खनेदइ ।
वधुंकाः वहे धिमेया तालय् मुक्कं थिमि प्याखं ल्हुइ । निन्हु न्ह्यःनिसें न्हिथं थथेहे थिमि प्याखं ल्हुयाच्वंगु दु । स्थानीय बासिन्दा व साहित्यकार नवीनप्रकाश श्रेष्ठया परिकल्पना व मध्यपुर थिमि नगरपालिकाया ग्वाहालिइ न्हापांगुखुसि न्ह्याःगु ‘खुल्ला धिमे प्याखं प्रशिक्षण’ सयेकेगु नितिं जक मखुसे स्वयेगु नितिं नं अतिकं आनन्द वः । धिमेया सयौं तालमध्ये आइतवाःनिसें थ्वहे चैत्र २९ गतेतक १५ गू तालबारे प्रशिक्षण न्ह्यानाच्वंगु दु ।
बिस्काः जात्रा गुलि लिक्क वयाच्वंगु दु, चहःपहः नं अतिकं हे अप्वयाच्वंगु दु । बिस्काः जात्राय् अनिवार्य रुपं त्वाःत्वालय् धिमे बाजा थ्वइ । परिकल्पनाकार श्रेष्ठं धयादी, ‘धिमेया तालय् प्याखं ल्हुइगु धाःसा यक्वस्यां मसः । धिमेबाजा थाइपिं थप जूसां नं धिमेया सयौं तालय् प्याखं ल्हुइपिं धाःसा म्हो जुुजुं वनाच्वंगु दु । उकिं धिमेया तालय् प्याखं ल्हुइ सयेकेत स्यनेगु नितिं न्हापांगुखुसि भिडियोपाखें धिमे प्याखं खुल्ला रुपं प्रशिक्षण बिइगु ज्या न्ह्याकागु खः ।’
दँय् दसं थिमिइ नं बिस्काः जात्रा जुइगु परम्परा दु । तर ख्वपय् थें यःसिं थनेगु व रथ सालेगु मजूसे मेँ प्वाः खनेगु, सिन्हः याः व ३२ गू खः जात्रा जुइगु जुयाच्वंगु दु । थिमिया मू विशेषता हे थ्वहे स्वंगू जात्रा खः, थुकी न्हि चा यानाः मेमेगु जात्रा नं लाःवइ । बिस्काःः जात्रा बुधवाःनिसें न्ह्यानाः वइगु बैशाख ५ गतेतक न्ह्याइ ।
बिस्काः जात्राय् जक मखुसे फुक्क जात्रा पर्व, शुभकार्य्निसें सभा सम्मेलन व पाहाँपिन्त लसकुसय तकं थाइगु धिमे बाजाया तालय् प्याखं ल्हुइ मसलकि जात्रा पर्र्वय् लाक्वपाक्व प्याखं ल्हुइगु, चिल्लाये दनीगु हुलहुज्जत याइगु क्रम अप्वयाः वःगुलिं प्याखंयात व्यवस्थित यासें उकियात ल्यंकातयेत खुल्ला प्रशिक्षण ग्वसाः ग्वयागु जानकारी संयोजक श्रेष्ठं धयादीगु दु ।
श्रेष्ठं धयादी, ‘धिमेया सयौं ताल दु, वमध्ये आःयात १५ गू तालय् प्याखं प्रशिक्षण बियागु दु । बिस्काः जात्रा न्ह्यः चैत्र २९ गतेतक २००० म्हेसित स्यनेगु आज्जुं खुल्ला प्रशिक्षण बियागु खः । थुकिं लिपांगु पुस्तायात प्याखं लःल्हायेगु ज्या तकं जुइ व परम्परा ल्यनाच्वनी ।’
न्हिथं सनिलया ६ः३० ता ईनिसें बहनी ८ः३० ता ईतक संचालन जुयाच्वंगु धिमे प्याखंनय् नागरिकयात प्याखनय् साथ बिइत नगरप्रमुख मदनसुन्दर श्रेष्ठ, उपप्रमुख अञ्जनादेवी मधिकःमि, वडा ल्याः ४ या वडाध्यक्ष कुमार श्रेष्ठ लिसेलिसें पूर्व व वर्तमान जनप्रतिनिधिपिं उपस्थित जुइगु जुयाच्वंगु दु । नागरिकलिसें जनप्रतिनिधिपिन्सं नं धिमे प्याखं सयेकेगु यानाच्वंगु दु ।
नगरप्रमुख श्रेष्ठं तःधंगु ल्याखय् छक्वलं धिमेया तालय् प्याखं सयेके फइगु जूगुलिं थ्व आकर्षक जूगु धयादी । वय्कलं धयादी, “थुकिं झीगु संस्कृतिकया संरक्षण जक मखुसे न्हू पुस्तायात थ्व प्याखं लःल्हायेगु नं याइ
प्याखं प्रशिक्षणय् ल्याय्म्ह ल्यासेनिसें बृद्ध उमेरया नगरबासीयात कं न्हिथं आपालं ल्याखय् सहभागिता दयाच्वंगु दु ।
०००
ग्लोबल नेपाल नेटवर्कं बारा जिल्लाया चैनपुर बिर्ताय् धाकुफसं पीडित स्थानीयबासीपिन्त ५०० गू थान झूल लःल्हाःगु दु ।
नेटवर्कया येँया सुभेच्छुकपिं वनाः थथे झूल लःल्हाःगु खः ।
जापानय् च्वनाच्वनादीम्ह नेटवर्कया संयोजक सुनिलकुमार शाक्यं मानवीय भावना तयाः थथे झूल लःल्हानागु जानकारी बियादीगु दु ।
ग्लोबल नेपाल नेटवर्क हलिमय् न्यंकं च्वनाच्वंपिं नेवाःलिसें गैरनेवाःतय्गु पाखें आर्थिक ग्वाहालि मुंकाः नेपालय् थीथी ज्या न्ह्याकाः वयाच्वंगु खः ।
