काठमाडौं: काठमाडौं उपत्यकासहित देशका विभिन्न स्थानमा वायु प्रदूषण तीव्र रूपमा बढ्दै गएको छ। विश्वभरको वायु गुणस्तर मापन गर्ने संस्था यूएस आईक्यूएअर का अनुसार काठमाडौं, धनगढी, हेटौंडा, पोखरा, नेपालगन्जलगायतका क्षेत्रको वायु प्रदूषण सूचकांक (AQI) १०० भन्दा माथि पुगेको छ, जसले अस्वस्थ वातावरण संकेत गर्छ।
विशेषज्ञहरूका अनुसार AQI ५० भन्दा माथि पुग्दा वायु अस्वस्थ मानिन्छ। हालको अवस्थामा वर्षा नभएसम्म वा ठूलो हुरी नचलेसम्म प्रदूषण घट्ने सम्भावना न्यून रहेको मौसमविद्हरू बताउँछन्।
स्वास्थ्यमा गम्भीर असर, सतर्कता आवश्यक
वायु प्रदूषणले श्वासप्रश्वास, फोक्सो, आँखा, छाला, मुटु र छातीसम्बन्धी रोगहरू बढाउने भएकाले चिकित्सकहरूले विशेष सतर्कता अपनाउन आग्रह गरेका छन्। प्रदूषणको असरबाट बच्न घरबाहिर ननिस्कने र निस्कनै परेमा एन९५ मास्कको प्रयोग गर्न सुझाव दिइएको छ।
प्रदूषणका मुख्य कारण
नेपालमा वायु प्रदूषण बढ्ने प्रमुख कारणहरूमा—
✔ उद्योग कलकारखानाबाट निस्कने धूवाँ
✔ सवारीसाधनको धूवाँ
✔ वन डढेलो
✔ खुला रूपमा फोहोर तथा कृषि अवशेष जलाउने चलन
✔ निर्माणकार्य र सडक धुलो
✔ घरबाट निस्कने धूवाँ
यी कारक तत्त्वहरूले वायुमण्डललाई प्रदूषित गर्दै गएका छन्।
समाधान के हुन सक्छ?
विशेषज्ञहरूका अनुसार वायु प्रदूषण नियन्त्रण गर्न दीर्घकालीन उपायहरू आवश्यक छन्। यसका लागि स्वच्छ ऊर्जा प्रवर्द्धन, सार्वजनिक यातायातको प्रयोग वृद्धि, हरियाली संरक्षण, फोहोर जलाउने प्रवृत्तिमा कडाइ र उद्योग तथा सवारीसाधनको उत्सर्जन नियमन गर्नुपर्ने आवश्यकता छ।
स्वास्थ्य सुरक्षाका लागि सबै नागरिक सचेत रहनु आवश्यक छ। विशेषज्ञहरूका अनुसार व्यक्तिगत तहमा मास्कको प्रयोग, खुला स्थानमा व्यायाम नगर्नु र घरभित्र वायु शुद्ध राख्ने उपाय अवलम्बन गर्नुपर्नेछ।
👉 प्रदूषण कम गर्न हाम्रै सानो प्रयासले ठूलो परिवर्तन ल्याउन सक्छ। 🌱
