दुवाकोट सरस्वतीखेलको सरस्वती मन्दिर: ऐतिहासिक तथा धार्मिक महत्व

28

विकास प्रहर

भक्तपुर— चाँगुनारायण नगरपालिका वडा नम्बर १, दुवाकोट सरस्वतीखेलमा अवस्थित सरस्वती मन्दिर ऐतिहासिक र धार्मिक रूपमा महत्वपूर्ण स्थानको रूपमा रहेको छ। पूर्वी, उत्तरी, र पश्चिमी दिशामा रहेका तीन देवीहरूको बासस्थानका कारण यस क्षेत्रलाई त्रिभुजाकार देवीस्थलका रूपमा लिने गरिन्छ।

  • पश्चिममा— सरस्वती मन्दिर
  • उत्तरमा— कालिका देवी (सुन्दरी माइ)को बासस्थान
  • पूर्वमा— त्रिपुरा सुन्दरी भद्राक्षी देवीको बासस्थान (हाल चाँगुनारायण नगरपालिका वडा नं. २ मा)

तीन वटै देवी मन्दिरको धार्मिक, पौराणिक, र ऐतिहासिक महत्व रहेको छ। विशेष गरी, सरस्वती मन्दिरमा श्रीपञ्चमीका दिन विशेष मेला लाग्ने गर्छ, जसमा स्थानीय तथा टाढा-टाढाबाट आएका भक्तजनहरूको ठूलो भीड लाग्ने गर्दछ।

मन्दिरको धार्मिक महत्त्व

  • श्रीपञ्चमीमा मात्र नभई अन्य दिनहरूमा पनि भक्तजनहरू पूजाआजा गर्न मन्दिर पुग्ने गर्छन्।
  • नेवार समुदायका भक्तजनहरू ललितपुर र काठमाडौंबाट विशेष पूजाका लागि बस रिजर्भ गरेर आउने गर्छन्।
  • गायक, संगीतकार, र विद्यार्थीहरूले यो मन्दिरमा दर्शन गरेपछि आफ्नो साधना र अध्ययनमा प्रगति हुने विश्वास गर्छन्।
  • बालबालिकालाई अक्षरारम्भ गर्नुअघि अभिभावकहरूले मन्दिरमा दर्शन गराउने परम्परा रहेको छ।

मन्दिरको संरक्षण र किम्बदन्ती

स्थानीय वृद्धहरूले यो मन्दिरको स्थापनासँग जोडिएका विभिन्न किंवदन्तीहरूको चर्चा गर्ने गर्छन्।

  • यो मन्दिरमा दैवी शक्ति रहेको विश्वास गरिन्छ।
  • विगतमा दुई पटक मूर्ति चोरीको प्रयास भए पनि चोरले मुर्ति खन्दा कपास र गोबरमा परिणत भएको घटना स्थानीयहरू बताउँछन्।
  • मन्दिरको संरक्षणका लागि “सरस्वती मन्दिर संरक्षण तथा विकास संस्था” गठन गरिएको छ, जसले मन्दिरको संरक्षण तथा विभिन्न धार्मिक गतिविधि सञ्चालन गरिरहेको छ।

संस्थागत प्रयास र श्रीपञ्चमीको विशेष तयारी

  • सत्तल निर्माण गरी चतुरमास पुराण सञ्चालन गरिरहेको छ।
  • श्रीपञ्चमीका दिन भक्तजनहरूलाई सहज दर्शनको व्यवस्था गर्दै आएको छ।
  • रात्रीकालीन आरतीको आयोजना गर्दै आएको छ।
  • वडा कार्यालय र नगरपालिकाको सहयोगमा मन्दिरको संरक्षण तथा विकासका कार्यहरू गरिरहेका छन्।

श्रीपञ्चमीको अवसरमा विशेष निमन्त्रण

यस वर्ष पनि माघ २१ गते श्रीपञ्चमीको अवसरमा मन्दिरमा विशेष पूजा तथा दर्शन कार्यक्रम आयोजना गरिने संस्थाले जनाएको छ।
त्यसैगरी, बेलुकी हुने रात्रीकालीन आरतीमा सहभागिता जनाउन संस्थाले सम्पूर्ण भक्तजनहरूलाई आग्रह गरेको छ।

सरस्वती मन्दिर, सरस्वतीखेलको महिमा विशेषगरी विद्यार्थी, साधक, र भक्तजनहरूका लागि अलग्गै स्थानमा रहेको छ। धार्मिक, सांस्कृतिक, र ऐतिहासिक महत्त्व बोकेको यस मन्दिरमा दर्शन गर्न हरेक वर्ष हजारौं भक्तजनहरू आउने गरेका छन्।