विश्वभरि एकपटक फेरि ठूलो साइबर आक्रमण भएको छ । यस आक्रमणले भारतको मुम्बईस्थित कण्टेनर पोर्ट जवाहरलाल नेहरू पोर्ट ट्रष्ट (जेएमपीटी) लगायत विश्वका २० ठूला कम्पनीको कामकाज ठप्प पारिदिएको छ । ‘वानाक्राई रेनसमवेयर’ भाइरसले विश्वलाई आफ्नो चपेटामा लिएको छ । घरमा कम्युटर प्रयोग गर्नेहरूमा यसको असर कम हुने भए पनि यसले संस्थाहरूको काममा भने असर पुर्याउने बताइएको छ । वानाक्राईले अपडेड नगरिकनै विण्डोजको माध्यमबाट व्यवसायहरूलाई आफ्नो निशाना बनाएको छ । घरमा विण्डोज प्रयोग गर्नेहरूका लागि यो भाइरस त्यति खतरापूर्ण छैन । यो रेनसमवेयर भाइरसको चपेटामा आएका र अनलक भएका फाइलको कुनै अलग्गै ड्राइभमा ब्याकअप नभएमा कुनै पनि कार्यालय वा संस्थाले अब भने ती फाइल पाउने छैनन् । फाइलहरूलाई अलग्गै कुनै ड्राइभमा ब्याकअप राख्नु जरुरी छ । ठूला साइबर आक्रमणबाट कम्प्युटरलाई सुरक्षित राख्न अनुसन्धानकर्ताहरूले ‘भ्याक्सिन’को आविष्कार गरेका छन् । एउटा सिङ्गल फाइलको निर्माणले कम्पुटरलाई असर गर्नबाट जोगाउँछ ।
यद्यपि, अनुसन्धाकर्ताहरूले अरू कम्पुटरमा रेनसमवेयर सर्नबाट जोगाउने कुनै पनि स्विच हालसम्म फेला पार्न सकेका छैनन् । विज्ञहरू यो आक्रमणकको उत्पत्ति र यसको वास्तविक लक्ष्यप्रति अझै स्पष्ट हुन सकेका छैनन् । केहीले भने समाजमा व्यापक व्यवधान फैलाउन यस्तो हमला भएको हुन सक्ने अनुमान लगाएका छन् ।
यस आक्रमणको चपेटामा आएकामध्ये युक्रेनको केन्द्रीय बैङ्क, रूसको तेल उत्पादक कम्पनी रोजनेफ, बेलायतको विज्ञापन कम्पनी डब्ल्यूपीपी र अमेरिकाको ल फर्म डीएलए पाइपर रहेका छन् । कम्प्युटरबाट यो भाइरस हटाउन केही प्रोग्रामहरू डाउनलोड गर्नुपर्ने प्राविधिक सपोर्ट कम्पनी वेबसाइट ब्लीपिङ कम्प्युटले बताएको छ । यस आक्रमणबाट बच्न आफ्नो अनलाइन खाताको लागि यस्तो पासवर्ड बनाउनुपर्छ जुन डिकोड गर्न गाह्रो होस् । आफनो सिष्टममा एण्टी भाइरस, एण्टी फिशिङ र एण्टी मेलवेयरलाई तुरुन्तै अपडेट गरेर पनि योबाट छुट्कारा पाउन सकिन्छ ।
कुनै पनि अपरिचित मेल वा कुनै वेबसाइटको अपरिचित लिङ्क खोल्दा यसको चपेटामा पर्न सकिन्छ । कुनै पनि मेलसँग आउने जीप वा कम्प्रेश फाइललाई खोल्नुअघि यो सही भए/नभएको सुनिश्चित गर्न आवश्यक छ । एकभन्दा बढी प्रयोगकर्ता भएको कम्प्युटर प्रयोग गर्दा पनि भाइरसको चपेटामा आउने सम्भावना बढी हुन्छ भने सार्वजनिक वाइफाइको पनि प्रयोग नगर्नु नै राम्रो हुन्छ ।
सामान्यतः भाइरस भनिने मेलवेयर कम्प्युटरमा गलत तरीकाले प्रवेश गर्छ । कम्प्युटरको डाटा चोरी गर्ने वा त्यसलाई नष्ट गर्ने उद्देश्यसहित यी भाइरस कम्प्युटरमा प्रवेश गर्छन् । तर, रेनसमवेयर कम्प्युटरको सिष्टममा प्रवेश गरेर डाटालाई लक गरिदिन्छ । प्रयोगकर्ता यस डाटासम्म तबसम्म पुग्न सक्दैनन् जबसम्म अनलक गर्नैैैका लागि प्रयोगकर्ताले रेनसम अर्थात् फिरौती दिँदैनन् । यो मेलवेयरको माध्यमबाट नै फैलिन्छ । एजेन्सी
