भक्तपुर । गाईजात्रा नेपालमा मनाइने एक महत्वपूर्ण सांस्कृतिक पर्व हो । यो पर्व विशेष गरी नेवार समुदायले मनाउने गर्छन् । गाईजात्रा काठमाडौं उपत्यकामा भाद्र महिनाको कृष्ण पक्षको प्रतिपदाका दिन मनाइन्छ । यस पर्वको मुख्य उद्देश्य दिवंगत आत्माको शान्तिका लागि प्रार्थना गर्नु र परिवारजनलाई सान्त्वना दिनु हो।
गाईजात्राको दिन, ती परिवार जसले विगत एक वर्षभित्र आफ्नो प्रियजन गुमाएका छन्, ती दिवंगतको सम्झनामा गाई वा गाईको प्रतीकस्वरूप बालबालिका वा मानिसहरूलाई सहरभरि परिक्रमा गराउँछन्। गाई हिन्दू धर्ममा पवित्र मानिन्छ, र यो विश्वास गरिन्छ कि गाईले मृतक आत्मालाई स्वर्गको यात्रा गर्न मद्दत गर्छ।
गाईजात्रा पर्वको अर्को महत्वपूर्ण पक्ष हास्य व्यंग्य हो । यो दिन राजा प्रताप मल्लले आफ्नो मृत छोराको सम्झनामा र उनकी रानीको दुःखलाई कम गर्न जनतालाई आफ्ना दुःख र पीडा बिर्सन हँसाउने, मनोरञ्जन गराउने, र व्यंग्यात्मक प्रस्तुतिहरू गर्न प्रेरित गरेका थिए। त्यसबेलादेखि, गाईजात्रा हास्य र व्यंग्यको पर्वको रूपमा पनि परिचित छ ।
यो पर्वले समाजका विकृतिहरू, राजनीतिक अवस्था, र अन्य सामाजिक मुद्दाहरूमा व्यंग्यात्मक दृष्टिकोण राख्ने अवसर प्रदान गर्छ । गाईजात्राको क्रममा विभिन्न सांस्कृतिक कार्यक्रम, नृत्य, गीत, र प्रहसनहरू प्रस्तुत गरिन्छन् जसले यो पर्वलाई मनोरञ्जनात्मक र सामाजिक सन्देशयुक्त बनाउँछ ।
संक्षेपमा, गाईजात्रा मृतकको आत्माको शान्ति र जीवितहरूलाई हँसाएर पीडा बिर्साउने पर्व हो, जुन नेवार समुदायको समृद्ध सांस्कृतिक धरोहरको प्रतीक हो ।
