चितवन — लामो समयदेखि लागत मूल्यभन्दा सस्तोमा अण्डा बिक्री गर्दै आएका किसानले पछिल्लो मूल्यवृद्धिसँगै केही राहत महसुस गरेका छन्। पछिल्लो समय अत्यधिक गर्मीका कारण अण्डा उत्पादन घटेपछि बजारमा माग बढेको र त्यसैको प्रतिफलस्वरूप मूल्यमा वृद्धि भएको हो।
नेपाल लेयर्स कुखुरा पालक सङ्घले आजदेखि लागू हुने गरी नयाँ समर्थन मूल्य तोकेको छ।
-
एक्सएल अण्डा (३० वटा): फार्म गेट मूल्य रु. ४८०
-
ठूलो अण्डा: रु. ४६५
-
मझौला अण्डा: रु. ४३५
यो अघिल्लो मूल्यभन्दा प्रति क्रेट रु. १५ ले बढी हो। त्यसअनुसार किसानले प्रतिगोटा अण्डाबाट करिब रु. १५.०५ प्राप्त गरिरहेका छन्।
सङ्घका अध्यक्ष विनोद पोखरेलका अनुसार किसानको लागत मूल्य प्रतिगोटा रु. १६.५६ पर्न आउँछ। उनले भने, “बढ्दा समेत किसानले लागत मूल्य पाउन सकेका छैनन्, तर पनि मूल्य वृद्धि हुँदा राहत महसुस गरेका छन्।”
पोखरेलले गर्मीका कारण अण्डा उत्पादनमा २५ प्रतिशतसम्म गिरावट आएको जनाएका छन्। गर्मीयाममा कुखुराले कम दाना खाने, उत्पादन घट्ने र विभिन्न रोगहरूको प्रकोप बढ्ने हुँदा उत्पादनमा असर परेको हो।
करिब पाँच महिनाअघि दैनिक ४० हजार कार्टुन अण्डा उत्पादन हुने गरेकोमा अहिले त्यो संख्यामा गिरावट आएसँगै २५ हजार हाराहारीमा झरेको छ। गर्मीसँगै दानाको मूल्य बढ्नु र अण्डाको मूल्य कम रहँदा धेरै किसानले कुखुरा बेचेर फार्म खाली गरेका छन्।
अहिले नेपालमा अण्डा उत्पादनमा संलग्न करिब ७५ प्रतिशत किसान विस्थापित भइसकेको अध्यक्ष पोखरेलले बताए। ठूला फार्महरू सक्रिय हुँदा माग धान्न सकेको उल्लेख गर्दै उनले पुनः सन्तुलन कायम गर्न सहजीकरण आवश्यक भएको औँल्याए।
निष्कर्ष: मूल्य वृद्धि किसानका लागि राहतको संकेत भए पनि उत्पादन घट्दै जानु चिन्ताजनक विषय हो। दीर्घकालीन समाधानका लागि लागत नियन्त्रण, अनुदान र रोग नियन्त्रण उपायहरू आवश्यक देखिन्छ।
